Từ Besame Mucho Đến Đêm Cuối Cùng
Dù ở thời đại nào, không gian nào, dù đã qua những
trải nghiệm cá nhân hay chỉ là
trong tưởng tượng, tình yêu
luôn là đề tài ưa chuộng được các
nghệ sĩ đưa vào trong các sáng tác của mình. Nhờ vậy mà họ đã cống hiến cho đời những tác phẩm tuyệt vời, dù tình yêu đang tưng
bừng nở hoa, hay lâm vào cảnh ngộ bẽ bàng, ngang trái hoặc khi cuộc tình phải
chia ly, tan tác. Mà âm nhạc là những âm thanh dễ đi sâu vào lòng người nhất
nên âm nhạc cũng trở thành một phương tiện được chọn để diễn tả cái tâm trạng
kỳ lạ mang tên Tình Yêu của con người.
Từ… Besame Mucho
Besame
Mucho (Hãy hôn em thật nhiều) là một trong những ca khúc
kinh điển về tình yêu, rất được nhiều người yêu chuộng. Ca khúc Mexico này từng
được lựa chọn là một trong những ca khúc ngoại quốc hay nhất mọi thời đại.
Consuelo Velazquez
Khi nghe lời của bài hát này, nhiều người lầm tưởng tác giả là một người từng trải trong cuộc sống cũng như trong tình trường. Ít ai có thể ngờ rằng khi viết ca khúc hết sức lãng mạn, trữ tình này, tác giả, Consuelo Velazquez mới chỉ là một thiếu nữ trong trắng, trinh nguyên ở tuổi dậy thì 15, chưa bao giờ biết đến cả một nụ hôn. Xã hội Mexico vào khoảng thập niên 30 còn rất bảo thủ, các cô gái được dạy bảo trai gái hôn nhau là một điều tội lỗi. Thế mà trong bối cảnh xã hội khắt khe như vậy, với óc tưởng tượng phong phú, với trái tim mẫn cảm cộng với tài năng thiên phú, tác giả đã vẽ ra một câu chuyện tình thật lâm ly, lãng mạn. Trước nỗi đau thương cho một ngày mai chia phôi, đôi tình nhân quấn quít bên nhau, yêu nhau như chưa bao giờ được yêu, muốn sống trọn bên nhau đêm cuối cùng trước khi rời xa vĩnh viễn. Qua ánh mắt nhìn nhau đắm đuối, nụ hôn nồng thắm cho nhau là cả một nỗi đau đớn khôn cùng cho sự mất mát, chia ly của những ngày sắp đến. Năm 1991, nhân kỷ niệm “Nửa thế kỷ Bésame mucho,” Consuelo nhớ lại: “Vào một buổi chiều, ngồi bên dương cầm, trong tâm trạng ngẫu hứng tôi đã ứng tấu những tình cảm và ước vọng đang tràn ngập. Khi đó, thậm chí tôi còn chưa biết ghi lại nốt nhạc và chưa biết đến nụ hôn đầu đời bao giờ”
Consuelo Velazquez sinh năm 1916, mất năm 2005 tại Mexico City. Bà
đã bắt đầu chơi dương cầm từ lúc 4 tuổi, vào nghề như một dương cầm thủ nhạc cổ điển ở nhạc viện Palacio de Bellas Artes và XEQ
Radio, nhưng sau đó trở thành một ca sĩ và ca nhạc sĩ thu âm
(recording artist). Ngoài ca khúc này, bà còn sáng tác hàng trăm ca khúc khác,
nhưng chỉ có Besame Mucho là ca khúc nổi
tiếng nhất, được nhiều người mến mộ nhất.
Thật ra nói rằng Besame Mucho hoàn toàn là một sáng tác của Consuelo Velazquez cũng không đúng hẳn. Hai câu mở đầu bài này bà đã lấy từ giai điệu của nhà soạn nhạc cổ điển người Tây ban Nha, Enrique Granados. Những câu sau nhất là phần điệp khúc bà đã dựa theo câu mở đầu theo ngẫu hứng mà biến tấu, thay đổi cấu trúc thành điệu bolero --một thể điệu cải biến từ vũ nhạc điệu trova hồi cuối thế kỷ 19 rất được ưa chuộng ở Cuba và sau này lan rộng sang Mexico. Chính nhờ cái giai điệu bolero nhẹ nhàng, chầm chậm này mà ca khúc đã thấm sâu vào lòng người nghe, tạo nên một nỗi buồn mênh mang, da diết. Nhiều nhạc sĩ Việt Nam cũng hay dùng thể điệu này cho các sáng tác của mình trong đó nhạc sĩ Trúc Phương khi xưa từng được mệnh danh là ông vua Bolero.
Besame Mucho được thu âm lần đầu tiên bởi Emilio Tuero vào năm 1941, nhưng phải chờ đến phiên bản của Lucho Gatica thì ca khúc mới thật sự được thăng hoa. Từ đó ca khúc này đã được nhiều giọng ca hàng đầu như Placido Domingo, ban Beatles…, nhiều dàn hợp xướng nổi tiếng trình diễn và thu âm. Ca khúc đã được dịch ra hàng trăm thứ tiếng, và cho đến bây giờ được xem là ca khúc Mexico và Châu Mỹ La Tinh được thu âm nhiều nhất trên thế giới. Và cũng từ đó bài hát này đã đi vào huyền thoại, vượt không gian và thời gian, trở nên giai điệu bất tử cho những cuộc tình trái ngang, nghiệt ngã.
Về phiên bản tiếng Việt có ít nhất là 2 bản lời khác nhau. Một bản do nhạc sĩ Y Vân đặt với tựa đề “Đẹp như giấc mơ”, một bản lời Việt khác của nhạc sĩ Trường Kỳ với tựa “Yêu nhau đi”. Phiên bản của Trường Kỳ thông dụng hơn vì được nhiều ca sĩ chọn để trình diễn và thu âm. Tuy nhiên, giống như một số các phiên bản ngoại quốc nổi tiếng khác, mặc dù các phiên bản này không diễn tả đúng hoàn toàn ý tưởng mà tác giả muốn truyền đạt cho người nghe trong nhạc phẩm gốc, nhưng vẫn không làm giảm đi giai điệu quyến rũ tuyệt vời của Besame Mucho.
- Bản dịch sát nghĩa từ nguyên bản tiếng Tây Ban Nha
Bésame, Bésame mucho - Hãy hôn em, hôn em thật nhiều
Como si fuera esta noche - Xem như đêm nay
La última vez - Là đêm cuối
Bésame, bésame mucho - Hãy hôn em, hôn em thật nhiều
Que tengo miedo a perderte - Bởi vì em sợ sẽ mất anh
Perderte después - Mất anh mãi mãi
Bésame, bésame mucho - Hãy hôn em, hôn em thật nhiều
Como si fuera esta noche - Xem như đêm nay
La última vez - Là đêm cuối
Bésame, bésame mucho - Hãy hôn em, hôn em thật nhiều
Que tengo miedo a perderte - Bởi vì em sợ sẽ mất anh
Perderte después - Mất anh mãi mãi
Quiero tenerte muy cerca - Hãy ôm em thật chặt
Mirarme en tus ojos - Để được thấy em trong mắt anh
Verte junto a mi - Để được thấy anh thật gần
Piensa que tal ves mañana - Bởi vì ngày mai
Yo ya estaré lejos - Em sẽ phải xa anh
Muy lejos de ti - Xa anh muôn trùng
Bésame, bésame mucho - Hãy hôn em, hôn em thật nhiều
Como si fuera esta noche – Xem như đêm nay
La última vez - Là đêm cuối
Bésame, bésame mucho - Hãy hôn em, hôn em thật nhiều
Que tengo miedo a perderte - Bởi vì em sợ sẽ mất anh
Perderte después- Mất anh mãi mãi
Đến… Đêm Cuối Cùng
Khoảng hơn ba thập niên sau nhạc sĩ Phạm đình Chương đã sáng tác nhạc phẩm mang một tâm cảm tương tự bài Bésame Mucho, Đêm Cuối Cùng. Nhưng khác với tâm trạng của một thiếu nữ mới lớn chưa một lần thực sự biết đến tình yêu trai gái và chỉ phác lại qua trí tưởng tượng phong phú của mình sự chia ly một cuộc tình, nhạc sĩ Phạm Đình Chương đã vẽ lại trên dòng nhạc nỗi thương đau của mình lúc ấy bằng trải nghiệm cá nhân, bằng tâm tư ở tận đáy thương đau khi cung đàn cuộc đời ông bị lỗi nhịp. Dù ta không biết đích xác ông sáng tác nhạc phẩm này lúc nào, nhưng hẳn là vào đầu thập niên 60, sau khi cuộc hôn nhân của ông với người vợ ông rất yêu thương bị đổ vỡ.
Bản nhạc buồn da diết, có lẽ còn buồn hơn cả trong Besame Mucho vì trong lời nhạc, ta thấy nỗi bi thương của tác giả không những dâng đầy hồn mà còn trải ra ngoài cả không gian lẫn thời gian.
Phạm Đình Chương
Mở đầu bài nhạc với giai điệu buồn thê thiết, nhịp boston chậm rãi, từ tốn, tác giả Phạm đình Chương với người tình qua nước mắt trào dâng lên mi, trao nhau những lời hát thương đau cho đêm cuối cùng được ở gần bên nhau. Thế rồi quyện với giai điệu mỗi lúc mỗi lâm ly, thống thiết hơn, lời nhạc xoáy sâu vào tâm hồn đang quặn đau vì nỗi chia ly sắp đến. Những giọt mưa rơi ngoài trời cũng là những giọt lệ sầu thảm trong hồn. Dù cố gượng môi cười trước lúc chia phôi mà sao tâm can thật buốt giá, lòng sao thật đớn đau. Và dù đêm có dài, có sâu thẳm như tâm hồn của đôi tình nhân rồi cũng đến giây phút biệt ly. Tuy nhiên, với Besame Mucho lần chia tay này có lẽ là lần chia tay vĩnh viễn, trong Đêm cuối cùng, dù thật xót xa, ngậm ngùi tác giả vẫn cố nuôi đốm sáng hy vọng ở một ngày mai tái ngộ, tương phùng. “Hẹn hò ngày sau nối mộng ban đầu…”
Ngày xưa ca sĩ Thái Thanh hát bài này rất nức nở, sầu bi trong khi Sĩ Phú giọng hát nhẹ mỏng tựa khói sương, thủ thỉ như một lời tâm sự, còn Tuấn Ngọc thì nghẹn ngào trong tâm trạng rã rời, mỏi mệt.
Phạm đình Chương giã từ chúng ta đã hơn 20 năm nhưng Đêm Cuối Cùng vẫn mãi mãi còn đó, bên trời tưởng nhớ, tiếc thương …..
Nguyễn hữu Nghiêm
Mùa Xuân 2015
Đêm Cuối Cùng
Đêm nay đêm cuối cùng
gần nhau
Lệ buồn rưng rưng, lời hát thương đau
Nhịp mưa bâng khuâng ngoài phố lạnh
Giọt sầu rơi ướt hồn phiêu linh
Nắm tay không rời, cố hé run run môi cười
Lúc chia tay bên trời tiếc thương
Đêm nay đôi mái đầu
còn xanh
Ngậm ngùi thầm trao nhau giấc mộng chưa thành
Dù đêm không như hồn chúng mình
Dù không gian cách trở mong manh
Hãy tin một điều, nỗi nhớ thương xưa vẹn tuyền
Sẽ cho ta ngày về thắm duyên
Em ơi, đêm cuối cùng gần
nhau
Hẹn hò một ngày sau nối mộng ban đầu
Hẹn hò một ngày sau nối mộng ban đầu
Tiếng hát Thái Thanh với bản Đêm Cuối Cùng
https://www.youtube.com/watch?v=Y7kuuADKjMw
- Phiên bản tiếng Việt nhạc phẩm “Besame Mucho” của Trường Kỳ
Yêu nhau đi, đời đâu có nghĩa chi!
Yêu nhau đi ta lo chi cho đôi mi thêm phai úa màu!
Ta yêu nhau, cớ sao em âu sầu?
Phút giây này có bao giờ đến với đời ta hai lần đâu!
Nơi đây đêm nay ta cùng vui, say sưa trong niềm hoan ca, hoà ngàn câu ân ái.
Yêu nhau đi em trong triền miên, bao la trong hồn nhiên, say trong đắm đuối ngất ngây!
Yêu nhau đi, mình không nên tiếc chi!
Trao nhau đi muôn môi hôn bao đam mê trong say đắm này!
Ta yêu nhau, có trăng sao trên trời
Chiếu muôn ngàn ánh soi tình chúng ta
bừng muôn sắc hồng…!
