LỄ DONDON YAKI - Quỳnh Chi

22 Tháng Ba 201112:00 SA(Xem: 21297)



Lễ DonDon Yaki



 Đầu năm mới trdondonong các phường khóm khu dân cư của người Nhật thường có tổ chức buổi lễ DonDon Yaki, tức là Lễ Hóa( đốt ) hàng mã , gồm những lá bùa, cung nỏ, cây nêu trang hoàng ngày Tết vừa qua. Lễ Hóa này khi nào cũng được cử hành vào sáng ngày lễ thành niên (một ngày trung tuần tháng giêng). Nhà nhà đem các thứ ấy đến một địa điểm được chọn làm lễ. (Ví dụ như ở khu phố này thì đó là sân trường của một trường trung học công lập). Ở đó các bà trong xóm đã cắt đặt người nhận các thứ và kiểm lại trước khi chất chung lại thành đống để đốt.


 

 Các đồ trang hoàng ngày Tết nói chung đều làm bằng giấy, vải hay gỗ, tre trúc, lau sậy, cỏ cây thực vật, nhưng thời buổi này có khi người ta lại cài thêm mấy đồ giả bằng nhựa ( chắc là made in China, cho rẻ ) hình cái lá tre hay hoa mai, hoặc con tôm hùm đỏ trên bó shimekazari- thường treo trước nhà ( Cũng vì tôm gọi là ê-bi, trùng tên với thần Phúc Êbi-sama, một niềm tin đơn sơ tương tự như người miền Nam bầy mâm ngũ quả có đủ các thứ trái cây như mãng cầu để ..”cầu dừa đủ xoài “) ...Các bà phải kiểm lại và lọc bỏ đi hết mấy đồ giả này, rồi mới xếp chung lại thành một đống cao ngất. Không biết mấy khu phố này có được bao gia đình, mà năm nào các thứ chất lại cũng cao có ngọn. Đã thế ban tổ chức còn cắm thêm ba bốn cành tre cao vút tới ba bốn mét, trên ngọn có treo mấy ông Phật Daruma tròn vo, và những bức liễn viết chữ đầu năm- mà bị hỏng, bỏ đi- của các em học sinh.


 

Trước đống tre giấy và lá hoa này có đặt bàn thờ thần đơn sơ và trang trọng, chỉ gồm mấy thứ như vài chai rượu sake, khay để muối, gạo, cùng bình hoa cắm những cành hoa, cũng làm bằng gạo nếp giã thành bánh dầy,vo tròn lại, nhuộm phẩm hồng hay để nguyên mầu trắng.

 

Dân chúng đsakakibaứng vây thành vòng tròn chung quanh, chỉ có mấy hàng ghế xếp trước bàn thờ dành riêng cho thân hào nhân sĩ đại diện các phường khóm và mấy vị nghị viên thành phố. Một bà áng chừng là hội trưởng hội phụ nữ trong phường khóm hay ai đó với chức vụ tương tự làm người dẫn chương trình, sẽ mời vài vị quý khách lên nói lời chúc tết đầu năm. Rồi ông từ - có lẽ là ông từ trụ trì ngôi đền thờ Sugawara trong thành phố - được mời lên cử hành nghi thức tế thần, cũng giản dị bằng cách cầm tamagushi- gồm cành lá sakaki( gọi là sasaki-ba) có buộc nhiều dây shide (làm bằng giấy trắng)- để làm phép, đoạn rắc rượu muối gạo tẩy trần v,v..

 

Sau các nghi thức, rượu cúng liền được rót ra các chén nhỏ đưa mời tất cả các vị khách và dân chúng đang đứng vây quanh. Các em nhỏ sốt ruột đứng chờ. Có vài em vác tới một cành cây dài như cây sào tới gần hai thước, trên đầu có nhiều cành nhỏ chìa ra, mà mỗi đầu cành có xiên sẵn một cái bánh dầy vo tròn như quả quýt được bao giấy thiếc. Các em chỉ mong người lớn mau châm lửa đốt, để sau đó là các em sẽ chọc cây sào vào đống than hồng còn lại, để lùi bánh dầy đã xiên sẵn ở đầu cành vào than hồng mà nướng. Có em lại treo sẵn ở đầu cây sào một chiếc rổ đan bằng lưới thép, trong rổ cũng đựng các miếng bánh dầy đã được bọc giấy thiếc cũng để đem nướng trên đống lửa. 

 

Người lớn đã uống xong rượu lễ, bàn thờ và mấy dẫy ghế dành cho quan khách liền được don ngay đi, và lúc này các nhân viên cứu hỏa từ hai ba chiếc xe cửa sở cứu hỏa đẫu sẵn quanh sân trường mới tiến vào giữa vòng người, yêu cầu dân chúng tránh ra rõ xa, để người ta châm lửa đốt.


 

le_dondon-content

 Về mùa đông ở xứ lạnh, khí trời khô hanh, các thứ bắt lửa rất nhanh. Ngọn lửa leo lên ngọn cây tre, bén vào mấy ông Phật Daruma làm bằng giấy bồi và các bức liễn giấy viết chữ đầu năm treo trên ngọn. Lửa cháy phừng phực, tro bay tán loạn, khói đen bốc lên thật cao, bay mãi về phía trời xa cho đến khi mờ nhạt dần. Thỉnh thoảng có tiếng nổ lốp bốp của mấy trái cam daidai tươi cài trên các shime kazari mà có lẽ các bà đã bỏ sót quên lọc ra khi kiểm tra. ( Mấy quả này tên gọi daidai nên trùng với âm Đai Đai của 2 chữ Đại Đại - có nghĩa là đời đời kiếp kiếp- cũng được dùng để bầy trong ngày Tết, để cầu xin cho giòng họ được trường tồn).


  Chẳng mấy chốc tất cả chỉ còn lại một đống than hồng. Bấy giờ các nhân viên cứu hỏa mới ra hiệu cho mọi người có thể tiến gần để nướng bánh dầy. Các cành cây dài hơn 2 mét lúc này thật là đắc dụng, vì nếu đứng gần hơn nữa liền bị hơi nóng phả ra rát bỏng. Tuy vậy số người nướng bánh cũng không đông lắm, hầu hết mọi người lúc này đều lo sắp hàng, để chờ lãnh canh ăn lấy khước đầu năm. Từ sáng tới giờ ban ẩm thực của mấy bà trong hội phụ nữ đã lo đặt nồi lên bếp ở góc sân trường, chuẩn bị sẵn món canh củ cải, hành, nấu với đậu phụ, thịt lợn, nêm tương. Mọi người đều mang theo sẵn một chiếc chén gỗ và một đôi đũa, xin một chén canh, rồi tản ra xung quanh ngồi ăn bên những luống hoa trồng quanh sân trường. Ai ăn xong rồi, nếu thấy mấy nồi canh chưa cạn, có thể ra sắp hàng trở lại và chìa bát ra là lại được múc cho thêm chén nữa. 

 

Nghe đâu tục lệ DonDon Yaki của các phường khóm ở Nhật mới được bắt đầu từ thời hậu chiến ( sau thế chiến thứ hai). Hồi đó, sau chiến tranh, các thành phố như Tokyo chỉ là một đống gạch ngói đổ nát vì đã bị máy bay Mỹ không kích. Người ta làm lại cơ đồ từ các chợ xép chợ đen họp lúp xúp bên đường, bán mọi thứ lặt vặt từ từng cái bánh, từng bó rau, từng nhúm đậu, các thứ (lấy trộm ) từ trại lính Mỹ... Và đến ngày Tết họ tổ chức đốt đồ trang hoàng ngày Tết, nấu một nồi canh cùng ăn với nhau, để chia ngọt sẻ bùi trong gian khổ. Tục lệ ấy vẫn còn được kế thừa đến bây giờ tuy đất nước đã phát triển thần kỳ, đã tiến lên ngôi vị giàu có nhất nhì thế giới.


 

Quỳnh Chi


(13/1/2011)


 

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
Mục Đồng