Chuyện một ngôi đền
Vũ Đăng Khuê
Theo định nghĩa của sở khí tượng Nhật Bản thì ngày hè được chia thành 3 cấp: 夏日- Hạ Nhật (từ 25~30 độ C, nóng bình thường), 真夏日- Chân Hạ Nhật (từ 30~35 độ, nóng... ra nóng) và 猛暑日- Mãnh Thử Nhật (35 độ trở lên - “nóng khủng”).
Sau 10 ngày “nóng khủng” của cuối tháng 7, đầu tháng 8 thời
tiết lại chuyển thành vừa “nóng khủng” vừa “mưa khủng” (còn gọi là 豪雨 (Hào vũ) hay mưa du kích (ゲリラ豪雨), vì “mưa
rơi mà không bảo gì nhau”. Cứ ào nhanh và tạnh lẹ đánh ngay vào một chỗ, rồi lặng
lẽ ra đi để lại một vùng đất đầy đất đá, mưa bùn.
Dưới cái nhìn chuyên môn của nha khí tượng, mùa hè năm nào cũng có cái “đặc biệt”
không năm nào có, rồi người ta gọi là kỷ lục, nào là: “nóng cái…quái gì mà dai thế, cả chục ngày mà chả thấy xuống độ nào,
lúc nào cũng trên “ngưỡng cửa 35 độ C trở lên” hay là “mưa cái gì mà nhanh thế, cứ canh một chỗ rồi ào xuống chả biết đường
nào mà tránh” hay “trận mưa hay cơn
nóng mà từ hồi cha sinh mẹ đẻ chưa một lần trải nghiệm”.. Thôi... mà sao
cũng được, trời “đì” đến đâu thì chúng tôi cũng “đành” theo đến đó vì trên ông “trời”
thì còn ai mà than mà vãn. Mở đầu như thế cũng tạm đủ, xin bắt đầu từ những
chuyện cũng là chuyện “nóng” âm ỉ, râm ran sẵn sàng
“bùng” lên từ “anh bạn láng giềng” Hàn Quốc và 2 “chuyên viên gây hấn” Bắc Hàn-Trung
Quốc….vì nguyên nhân cũng chỉ là chuyện “viếng hay không viếng”. Xin mời quí vị
theo dõi câu chuyện về một ngôi đền
Đền Yasuguni
Đền Yasukuni và đoàn quân “Đại Đông Á”
Đền này nguyên thủy có tên Tōkyō Shōkonsha (東京招魂社, Đông
Kinh Chiêu Hồn xã) được xây vào tháng 6 năm 1869 thời Thiên Hoàng Minh Trị, sau
đó “tu sửa” một chút đổi thành Yasukuni (靖国神社-Tinh Quốc Thần Xã,
Yasukuni Jinja). Tọa lạc ngay giữa quận Chiyoda thuộc trung tâm thành phố Đông
Kinh. Dùng xe điện ngầm (地下鉄) của 4 tuyến
đường Hanzomon, Tozai, Toei, Shinjuku （半蔵門、東西、都営、新宿）, đến ga Kudanshita 【九段下】, ra cửa
số 1, đi bộ khoảng 1 phút sẽ thấy một ngôi đền cổ có cái mái thấp thấp, nghe
nói được xây dựng theo lối kiến trúc của Thần Đạo. Tại đây, vào những ngày lễ, người
ta sẽ được chứng kiến những cảnh tượng rất Nhật Bản ….trong thời chiến, chẳng hạn
như hình ảnh của những chiến binh với quân phục oai nghiêm, tay cầm cờ “Mặt Trời”
đi qua đi lại.
Đối với người Nhật thì ngôi đền này là một địa điểm linh thiêng, đề cao bản sắc
dân tộc và là nền tảng tinh thần cho Nhật Bản, nơi thờ phụng những người đã hy
sinh cho Thiên Hoàng trong các cuộc chiến, bắt đầu từ cuộc nội chiến Boshin (戊辰戦争1867-1868) cho
đến cuộc chiến Đại Đông Á (1939~1945-thế chiến thứ 2). Tính đến tháng 10/2004 ngôi
đền đặt bài vị của 2,466,532 người Nhật và một số người từ các thuộc địa của
Nhật mà trong đó có 2,133,915 đã tử trận trong cuộc chiến Đại Đông Á. (Bây giờ con
số này chắc cũng không thay đổi bao nhiêu là vì không còn ai hy sinh vì…Thiên
Hoàng nữa).
Tội phạm chiến tranh
Sau khi Nhật Bản đầu hàng quân đồng minh vào tháng 8/1945, Thủ tướng Nhật Bản
đương thời là tướng Hideki Tojo (東條 英機) cùng hơn một nghìn sĩ quan, binh lính đã bị đưa ra tòa án quốc tế quân
sự viễn đông. Hideki Tojo và 13 người trong nhóm cầm đầu bị xếp vào nhóm tội phạm chiến tranh hạng A. 7 người bị tuyên án tử hình, 4 bị chung thân và 1 bị 20 năm và 2 chết trước khi bị tuyên án, còn lại 1054 tội phạm thì bị xếp vào hạng B và C.
Theo một tài liệu được tiết lộ vào ngày 28 tháng 3 năm 2007 bởi một số dân biểu
2 viện quốc hội, giới chức và giáo sĩ đại diện của đền Yasukuni thì trong phiên
họp ngày 31 tháng 1 năm 1969, quyết định vinh danh những tội phạm bị Tòa án
quân sự Viễn Đông kết án đã được mọi người chấp thuận với điều kiện là các giáo
sĩ của đền Yasukuni không được công bố rộng rãi. Ngày 17 tháng 10/1978, bài vị
của Thủ tướng Hideki Tojo và 13 tội phạm chiến tranh hạng A được lặng lẽ đưa
vào đền Yasukuni. Từ khi việc này được công khai vào ngày 19 tháng 4/1979, cộng
thêm những chuyến thăm đền với tư cách “cá nhân” hay “thủ tướng” của các cựu Thủ
tướng Nhật, như các ông Ohira
Masayoshi, Suzuki Zenko, Yasuhiro Nakasone, Miyazawa
Kiichi, Ryotaro Hashimoto, Junichiro
Koizumi thì sóng gió bắt đầu nổi lên từ
Những nước bị… đì
Quan hệ ngoại giao giữa Nhật và những nước bị Nhật chiếm đóng trong Đại chiến
thế giới thứ 2 nhất là Trung Quốc, Đài
Loan và Nam-Bắc Triều Tiên trở nên căng thẳng vì những nước này cho rằng: đây chỉ
là âm mưu để Nhật chính nghĩa hóa cuộc chiến xâm lược và đang có ý đồ phục hồi
tinh thần quân phiệt.
Bên trong đền
Ngoài ra, mấu chốt của những “tố giác” này không phải là không có “cơ sở” khi đi sâu vào “chi tiết”.
Trong khu vực đền Yasukuni có viện bảo tàng lịch sử Nhật Bản tên Yushukan【遊就館-Du Tựu Quán】trưng bày hình ảnh, vũ khí v.v… mà quân đội Nhật đã sử dụng trong cuộc chiến Đại Đông Á v.v… đặc biệt có một clip video dài 50 phút có tên “Watashitachi wasurenai – Kansha to Inori to Hokori wo” (Chúng tôi sẽ không quên – Hãy tự hào- cầu nguyện- tạ ơn) 『私たちは忘れない―感謝と祈りと誇りを―』 một ngày được chiếu 6 lần ghi lại hình ảnh bắt đầu từ cuộc chiến với nhà Thanh Trung Quốc (1894) , với Nga (1904) cho đến cuộc “mở mang bờ cõi” của Nhật trong cuộc chiến Đông Á (1937). Giải thích mục đích cuộc xâm lăng này nhóm thực hiện cho là: “để bảo vệ khu Đông Á tránh sự xâm lăng của những thế lực phương Tây mà Nhật cũng là một nạn nhân ”, điều mà “những nước bị đì sôi máu” là những đau thương do đoàn quân xâm lăng gây ra như vụ thảm sát Nam Kinh (Trung Quốc), việc chiếm đóng Nam-Bắc Triều Tiên, bắt người dân nước này làm nô lệ, phục dịch v.v..…. lại không được đề cập. Chưa hết, trong những tập tài liệu phát cho khách đến thăm còn có nhiều đoạn rất “phản động”, chẳng hạn như: “Chiến tranh là một thảm họa, nhưng là điều cần thiết để bảo vệ sự độc lập của Nhật và những nước châu Á láng giềng”. Hay “những người bị gọi là tội phạm chiến tranh Nhật đã bị tòa án chiến tranh “đối xử tàn tệ và không công bằng”. Những chủ trương này còn được đăng “chình ình” trên những trang web tiếng Anh của Yasukuni, khiến lâu lâu trang này lại bị hacker đánh sập không access được
Thỉnh thoảng, lại thêm tuyên bố của các ông tai to mặt lớn, tuy không có quyền nhưng có uy mà điển hình là ông Ishihara Shintaro (cựu đô trưởng Tokyo) hoặc Hashimoto Toru (thị trưởng Osaka)…. luôn ngược hẳn với chủ trương của các nước bị…. đì. khiến tình hình đã tồi lại thêm tệ.
Viện
bảo tàng lịch sử Yushukan và áp phích quảng cáo phim “Chúng tôi không bao giờ
quên…”
Trước những “tấn công” này Nhật Bản đã
phải
Biện minh
- Trong lần viếng thăm đền vào ngày 15 tháng 8 năm 2006, cựu Thủ tướng Koizumi
cho biết: “Tôi đến thăm đền Yasukuni để cầu
nguyện cho hoà bình chứ không phải để xưng tụng chủ nghĩa đế quốc của Nhật Bản
trong quá khứ. Tôi không thể hiểu được vì sao chuyện viếng thăm của tôi lại bị
chỉ trích như vậy”. Được biết, ông Koizumi là vị thủ tướng đến thăm đền nhiều
nhất, tổng cộng 6 lần.
- Giải thích về các nội
dung “phản cảm” trưng bày trong viện bảo tàng lịch sử Yushukan, chính phủ Nhật trước
sau như một: đây là chuyện của ban quản
trị ngôi đền, chứ chúng tôi không chủ trương như vậy. Điều giải thích này
cũng hợp lý… vì sau thế chiến thứ hai, dưới
áp lực của lực lượng chiếm đóng, hiến pháp 1946 của Nhật đã quy định rõ là
chính trị không được xen vào các hoạt động của tôn giáo (Chính Giáo Phân Ly)
nên chính phủ Nhật đã giao đền Yasukuni cho các đoàn thể tư nhân tôn giáo quản
lý.
- Người Nhật, qua các nhà lịch sử chuyên môn giải thích: cho đến khi Nhật đầu
hàng (1945) việc “chết cho Thiên Hoàng” đồng nghĩa với “chết cho tổ quốc”, vì Hiến
pháp từ thời Minh Trị (1889) đã định rằng:
“Thiên hoàng là một người cao cả và bất khả xâm phạm, là một vị thần con của
Thái Dương Thần Nữ, được đưa xuống trần để trị vì nước Nhật”, thế thì Thiên
Hoàng quả là một người siêu tuyệt đã được thần linh chọn lựa, cho nên việc thờ
phụng những người đã chết trong đền là chuyện quá bình thường.
- Đã có bao nhiêu lời xin lỗi chính thức hoặc của Thiên Hoàng Nhật Bản Akihito,
của thủ tướng Murayama (1995), thủ tướng
Koizumi (2005)…. về những thảm họa Nhật đã gây ra trong quá khứ. Ngày 15/8 năm
2010, trong buổi lễ kỷ niệm 65 năm ngày Nhật Bản thua trận, thủ tướng Kan Naoto
nhấn mạnh “Trong
thế chiến thứ 2, Nhật Bản đã gây ra nỗi đau và sự thiệt hại to lớn cho người
dân nhiều nước, đặc biệt ở châu Á. Tôi rất lấy làm tiếc về điều đó và xin gửi lời
chia buồn tới những gia đình có người thiệt mạng trong chiến tranh và cam kết
Nhật Bản sẽ nỗ lực hết sức để củng cố nền hòa bình trên toàn thế giới". Dịp
này, Nhật hoàng Akihito cũng bày tỏ nỗi kinh hoàng của chiến tranh, tỏ lòng tôn
kính đối với những người đã ngã xuống nơi chiến trường, cũng như những người
dân vô tội đã bị chiến tranh cướp đi mạng sống v.v…
Dù đã cố gắng “thanh minh thanh nga”, nhưng “những nước bị đì” (có thể là thực
tình, có thể là cố tình) vẫn cho đó là một “hành động” nói cho qua chuyện, che
đậy một âm mưu khi “quân phiệt đủ lông đủ cánh”.
Còn tháng 8 năm nay thì thế nào?
Tháng 9 năm ngoái, trước khi đảng Tự Dân thắng lớn, ông Shinzo Abe đã tuyên
bố: “Tôi lấy làm tiếc là vào thời kỳ còn
làm Thủ Tướng (2006), tôi đã không thực hiện được việc viếng thăm đền, nếu có
cơ hội, nhất định tôi sẽ thực hiện cho bằng được”. Lời tuyên bố của ông Abe
đã làm “những nước bị đì” hơi nổi giận, gọi là “hơi” vì lúc đó ông Abe chưa là
gì cả nhưng năm nay, ông đã “thành danh” thì mọi chú ý đều dồn về ông.
Ngày 15/8/2013 vừa qua, để tránh những đụng chạm đối với “những nước bị đì”, Thủ
tướng Nhật Bản Shinzo Abe và 3 nhân vật khác mà mọi con mắt đều chú mục là Phó
Thủ Tướng Aso, bộ trưởng bộ ngoại giao Kishi, chánh văn phòng nội các Suda đã không
có mặt trong đoàn người đến thăm đền, nhưng ông Abe đã nhân danh chủ tịch đảng
Tự Dân nhờ dân biểu Hagiuda Kouchi (phụ tá của ông) mang đến hộ ông một ngân
khoản phúng điếu (tiếng Nhật gọi là Tamagushi Ryo玉串料) và nhờ
ông phụ tá nói hộ: “ý nghĩ viếng thăm đền
Yasukuni từ trước đến nay của tôi vẫn không thay đổi và tôi thành thật xin lỗi vong
linh những người đã hy sinh cho đất nước Nhật là tôi đã không thể đến đây”.
Lần này thì có 3 bộ trưởng trong nội các đến viếng đền, bộ trưởng tổng vụ, bộ
trưởng bộ công an quốc gia, bộ trưởng bộ cải cách hành chánh. Ngoài ra cũng trong
ngày này, có 89 nghị sĩ, dân biểu của đảng cầm quyền cũng như đối lập đã… có
ghé ngang. Lẽ dĩ nhiên Trung quốc lẫn Hàn quốc đều lên tiếng kháng nghị và gọi
đại sứ Nhật tại Bắc Kinh và Seoul đến bộ ngoại giao để “sỉ vả”.
-------------------
Ngoại trừ những trường hợp cá biệt của một số ít bảo thủ, nói chung thì hầu hết
người dân Nhật đều có cùng suy nghĩ: họ chỉ muốn sống an bình và không bao giờ chấp
nhận một kế hoạch tái võ trang để mở ra những cuộc chiến tranh mới, nhưng ở tư
thế quốc gia, các nhà lãnh đạo lại mang một suy nghĩ khác, họ muốn “hùng mạnh”
không phải để “xâm chiếm” mà chỉ để “giữ thân”, họ dư biết rằng không thể nào
an tâm mãi mãi dưới cái dù bảo vệ của Mỹ, thế nào cũng có lúc Mỹ phải lơi ra vì
lý do này lý do nọ v.v…. Ngoài ra, bên cạnh còn có những khó khăn từ anh bạn
khó tính Hàn Quốc; đe dọa của kẻ khùng điên Bắc Hàn lâu lâu lại dở trò hăm họa:
có ngày “tên lửa” sẽ “đâm sầm” vào Nhật Bản đấy; hung hăng của tên khổng lồ Trung
Quốc, luôn mở giọng “ăn cướp” , hết cử tàu hải giám, tàu chiến, máy bay thám
thính… thường xuyên xâm nhập lãnh hải Nhật. Còn ngay tại địa phương Trung Quốc,
nơi có những nhà máy của Nhật lúc đầu được lập ra để “dạy nghề” cho Trung Quốc
(theo lời yêu cầu của Đặng Tiểu Bình khi viếng thăm Nhật năm 1979), cứ mượn hết
cớ này cớ nọ để đập để phá, hở tí là đe là dọa. Nói cho chính xác hơn, các nước
này nhất là Trung Quốc luôn sử dụng tối đa những cơ hội “chính đáng trong quá
khứ” để “làm khó nhau trong hiện tại”.
-------------------
Lời kết
Việc
Nhật Bản chủ trương “hùng mạnh”, thay đổi hiến pháp từ “Tự Vệ Đội” sang “Quân đội”
là điều không khó hiểu. Nhưng cách Nhật Bản đang làm bây giờ là cách làm âm thầm,
tiệm tiến không “dao to búa lớn”. Những so sánh về tiềm năng quân sự trên biển của
Nhật vượt hẳn Trung Quốc mà chúng ta thường nghe là điều các chuyên gia nước
khác nói, chứ không phải họ nói, điển hình là vào ngày 6/8 vừa rồi, tin tức hạ
thủy chiếc tàu chiến lớn nhất kể sau thế chiến thứ hai Izumo được truyền thông
nước ngoài loan tải rộng rãi, còn giới truyền thông trong nước chỉ đề cập qua
loa như những tin bình thường khác.
Nói tóm lại, trong giai đoạn này, Nhật đang cố gắng chứng tỏ cho thế giới thấy những
điều họ nghĩ và sắp làm là họ chỉ muốn “giữ thân” để “yên thân” chứ không có ý
đồ nào khác. Thôi, chúng ta tạm tin như vậy đi nhé.
---------------------
Tokyo, tháng
8/2013
Vũ Đăng Khuê
